Malignant melanoma - Bədxassəli Melanomahttps://en.wikipedia.org/wiki/Melanoma
Bədxassəli Melanoma (Malignant melanoma) melanositlər adlanan piqment istehsal edən hüceyrələrdən inkişaf edən bir dəri xərçəngi növüdür. Qadınlarda ən çox ayaqlarda, kişilərdə isə arxa bölgədə rast gəlinir. Melanomaların təxminən 25 %‑i nevusdan inkişaf edir. Melanomaya işarə edə bilən nevusdakı dəyişikliklər ölçüdə artım, düzensiz kənarlar, rəng dəyişikliyi və ya xora daxildir.

Melanomanın əsas səbəbi, dəri piqmenti melanin səviyyəsi aşağı olan (ağ əhali) insanlarda ultrabənövşəyi işığa məruz qalmasıdır. UV şüası günəşdən və ya süni mənbələrdən (məsələn, tənzimlənən cihazlar) gəlir. Çoxlu nevus, ailədə melanoma tarixi və zəif immun funksiyası olan şəxslərdə melanoma riski daha yüksəkdir.

Günəş kremindən istifadə etmək və ultrabənövşəyi şüalardan uzaq durmaq melanomanın qarşısını ala bilər. Müalicə adətən cərrahi yolla həyata keçirilir. Bir az daha böyük xərçəngi olanlarda yaxınlıqdakı limfa düyünləri metastaz üçün yoxlanıla bilər. Əksər insanlar metastaz olmadıqda sağalırlar. Metastazlı melanoma üçün immunoterapiya, bioloji terapiya, radiasiya terapiyası və ya kemoterapiya sağ qalma şansını artırır. ABŞ‑da beş illik sağ qalma nisbətləri lokallaşdırılmış xəstəliyi olanlar üçün 99 %, limfa düyünlərinə yayıldıqda 65 % və uzaq metastazlılar üçün 25 % təşkil edir.

Melanoma dəri xərçənginin ən təhlükəli növüdür. Avstraliya və Yeni Zelandiya dünyada ən yüksək melanoma nisbətinə malikdir. Şimali Avropa və Şimali Amerikada da yüksək nisbətlər müşahidə olunur. Asiya, Afrika və Latın Amerikasında isə daha az rast gəlinir. ABŞ‑da melanoma kişilərdə qadınlara nisbətən təxminən 1,6 dəfə daha çox baş verir.

○ Əlamətlər və simptomlar
Melanomanın ilk əlamətləri mövcud nevusun forma və ya rəngində dəyişikliklərdir. Düyünlü melanoma hallarında dəridə yeni bir topağın (nodule) görünüşü olur. Sonrakı mərhələlərdə nevus qaşınma, xora və ya qanaxma ilə müşayiət oluna bilər.

[A‑Asymmetry] Formanın asimmetriyası
[B‑Borders] Kənarların (nizamsız, qeyri‑tənzimli) forması
[C‑Color] Rəng dəyişiklikləri və ya qeyri‑tənzimli rəng
[D‑Diameter] Diametr (6 mm‑dən çox = 0,24 düyüm = qələm silgisinin ölçüsü)
[E‑Evolving] Zamanla dəyişiklik (evolving)

cf) Seboreik keratoz bəzi və ya bütün ABCD meyarlarına cavab verə bilər və yanlış həyəcan siqnallarına səbəb ola bilər.

Erkən mərhələdə melanomanın metastazı mümkündür, lakin nisbətən nadirdir; erkən diaqnoz qoyulan melanomaların təxminən beşdə biri metastaz inkişaf etdirir. Metastatik melanoma olan xəstələrdə beyin metastazları tez-tez görülür. Metastatik melanoma qaraciyərə, sümüklərə, qarın nahiyəsinə və ya uzaq limfa düyünlərinə də yayıla bilər.

○ Diaqnoz
Şübhəli sahəyə baxmaq melanomadan şübhələnmənin ən ümumi üsuludur. Rəngi və ya forması qeyri‑müntəzəm olan nevuslar adətən melanoma namizədi kimi qəbul edilir. Həkimlər, diametri 6 mm‑dən az olanlar da daxil olmaqla, bütün lezyonları yoxlayırlar. Təcrübəli mütəxəssislər tərəfindən istifadə edildikdə, dermoskopiya bədxassəli lezyonları müəyyən etmək üçün yalnız çılpaq gözlə baxmaqdan daha faydalıdır. Diaqnoz, potensial xərçəng əlamətləri olan hər hansı bir dəri lezyonunun biopsiyası ilə təsdiqlənir.

○ Müalicə
#Mohs surgery

Həkiminiz, xüsusən də əməliyyatla aradan qaldırıla bilməyən 3‑cü və ya 4‑cü mərhələ melanomanız varsa, immunoterapiya tövsiyə edə bilər.
#Ipilimumab [Yervoy]
#Pembrolizumab [Keytruda]
#Nivolumab [Opdivo]
☆ AI Dermatology — Free Service
Almaniyadan olan 2022 Stiftung Warentest nəticələrinə görə, ModelDerm-dən istehlakçı məmnunluğu pullu teletibb məsləhətləşmələrindən bir qədər aşağı idi.
  • Təxminən 2,5 sm (1 düym) × 1,5 sm (0,6 düym) ölçüdə melanoma.
  • Bədxassəli melanoma — sağ budun medial hissəsində. Seboreik keratoz diferensial diaqnoz kimi nəzərə alınmalıdır.
  • Malignant Melanoma in situ — ön çiyində. Lezyonun forması asimmetrik olsa da, rəngi yaxşı müəyyən edilir. Asiyalı populyasiyalarda bu lezyon əsasən xoşxassəli lentikulyar şəklində özünü göstərir, lakin Qərb populyasiyalarında biopsiya tələb olunur.
  • Bədxassəli melanoma – arxa lezyon. Asiyalı xəstələrdə daha çox lentigo diaqnozu qoyulur, lakin qərb ölkələrində biopsiya aparılmalıdır.
  • Böyük acral lentiginous melanoma — Asiyalılarda acral melanoma əsasən xurma və ayaq altlarında, qərblilərdə isə günəşə məruz qalan bölgələrdə daha çox rast gəlinir.
  • Lezyonu əhatə edən yumşaq black plaque, akral melanoma‑da ümumi tapıntıdır.
  • Dırnaq xaricində, dırnaq matrisi nahiyəsini işğal etmiş qara ləkə, bədxassəli şişin əlamətidir.
  • Amelanotic melanoma dırnaq altında nadir bir hadisədir. Qeyri‑müntəzəm dırnaq deformasiyaları olan yaşlı insanlar üçün həm melanoma, həm də skuamöz hüceyrəli karsinomun yoxlanması məqsədilə biopsiya nəzərdən keçirilə bilər.
  • Nodular melanoma
  • Amelanotic Melanoma — Budun arxa hissəsi. Açıq dərili insanlar tez-tez az piqmentli və ya amelanotic melanoma ilə zədələnirlər. Bu halda asanlıqla müşahidə olunan rəng dəyişiklikləri və ya variasiyalar göstərilmir.
  • Baş dərisi — Asiyalardakı belə hallara adətən xoşxassəli lentiqo (melanoma deyil) diaqnozu qoyulur. Bununla belə, günəşə məruz qalan ərazilərdə böyük piqmentli ləkələr Qərb populyasiyalarında biopsiya tələb edir.
  • Bədxassəli melanoma – ön qolda. Lezyon asimmetrik forma və qeyri‑müntəzəm sərhədlə nümayiş edir.
  • Malignant Melanoma in situ – ön qol.
  • Orta arxada bədxassəli melanoma. Xoralı yamağın olması, ya melanoma, ya da bazal hüceyrəli karsinoma olduğunu göstərir.
  • Ayaqda melanoma. Asimmetrik forma, rəng və onu müşayiət edən iltihab melanomadan xəbər verir.
  • Acral melanoma – Asiyalı insanlarda dırnaqda görülən, dırnaq ətrafındakı normal dərinin hüdudlarından kənara çıxan nizamsız qara yamaqdır; bədxassəli şişləri güclü şəkildə göstərən vacib bir tapıntıdır.
  • Bu vəziyyətdə melanoma diaqnozu qoyulsa da, vizual tapıntı daha çox dırnaq hematomuna bənzəyir. Dırnaq hematomları (xoş xassəli) adətən bir‑iki ay ərzində öz‑özünə yox olur. Buna görə, lezyon uzun müddət davam edərsə, melanoma şübhəsi yaranır və biopsiya aparılmalıdır.
  • Amelanotic nodular melanoma – melanomanın qeyri‑adi təzahürü.
References Malignant Melanoma 29262210 
NIH
Melanoma, melanositlərin bədxassəli hala gəldiyi zaman əmələ gələn bir şiş növüdür. Melanositlər sinir uclarında əmələ gəlir. Bu o deməkdir ki, melanomalar təkcə dəridə deyil, həm də mədə‑bağırsaq traktı və beyin kimi sinir uclarının hüceyrələrinin səyahət etdiyi digər yerlərdə də inkişaf edə bilər. Mərhələ 0 melanoması olan xəstələrdə beş illik sağ qalma nisbəti 97 %-dir, IV mərhələdə olan xəstələrdə isə yalnız təxminən 10 %-dir.
A melanoma is a tumor produced by the malignant transformation of melanocytes. Melanocytes are derived from the neural crest; consequently, melanomas, although they usually occur on the skin, can arise in other locations where neural crest cells migrate, such as the gastrointestinal tract and brain. The five-year relative survival rate for patients with stage 0 melanoma is 97%, compared with about 10% for those with stage IV disease.
 European consensus-based interdisciplinary guideline for melanoma. Part 1: Diagnostics: Update 2022 35570085
Cutaneous melanoma (CM) dəri xərçəngindən ölümlərin 90%-nə səbəb olan, çox təhlükəli bir dəri şişi növüdür. Bu problemi həll etmək üçün the European Dermatology Forum (EDF), the European Association of Dermato‑Oncology (EADO) və the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) ekspertləri əməkdaşlıq etdilər.
Cutaneous melanoma (CM) is a highly dangerous type of skin tumor, responsible for 90% of skin cancer deaths. To address this, experts from the European Dermatology Forum (EDF), the European Association of Dermato-Oncology (EADO), and the European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) had collaborated.
 Immunotherapy in the Treatment of Metastatic Melanoma: Current Knowledge and Future Directions 32671117 
NIH
Dəri xərçənginin bir növü olan melanoma, immun sisteminə sıx bağlıdır. Bu, immun sistemi zəif olan insanlarda daha çox rast gəlinməsi, ilkin şişlərdə immun hüceyrələrin mövcudluğu, bu hüceyrələrin bədənin digər hissələrinə yayılması və immun sisteminin melanoma hüceyrələrindəki müəyyən zülalları tanıya bilməməsi ilə izah olunur. Əsas odur ki, immun sistemi gücləndirən müalicələr melanoma ilə mübarizədə ümid vəd edir. Qabaqcıl melanomanın müalicəsində immun sistemi gücləndirən yanaşmalar nisbətən yeni bir inkişaf olsa da, son tədqiqatlar göstərir ki, bu müalicələrin kemoterapi, radioterapiya və ya hədəflənmiş molekulyar müalicələrlə birləşdirilməsi nəticələri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər. Bununla belə, bu cür immunoterapiya müxtəlif orqanları təsir edən bir sıra immun sistemlə əlaqəli yan təsirlərə səbəb ola bilər ki, bu da onun istifadəsini məhdudlaşdıra bilər. Gələcəyə baxdıqda, inkişaf etmiş melanomanın müalicəsi üçün PD1 kimi spesifik immun nəzarət nöqtələrini hədəf alan terapiyalar və ya BRAF və MEK kimi xüsusi molekulyar yollara müdaxilə edən dərmanlar nəzərdə tutulur.
Melanoma is one of the most immunologic malignancies based on its higher prevalence in immune-compromised patients, the evidence of brisk lymphocytic infiltrates in both primary tumors and metastases, the documented recognition of melanoma antigens by tumor-infiltrating T lymphocytes and, most important, evidence that melanoma responds to immunotherapy. The use of immunotherapy in the treatment of metastatic melanoma is a relatively late discovery for this malignancy. Recent studies have shown a significantly higher success rate with combination of immunotherapy and chemotherapy, radiotherapy, or targeted molecular therapy. Immunotherapy is associated to a panel of dysimmune toxicities called immune-related adverse events that can affect one or more organs and may limit its use. Future directions in the treatment of metastatic melanoma include immunotherapy with anti-PD1 antibodies or targeted therapy with BRAF and MEK inhibitors.